Panik Atak ve Panik Bozukluğu: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Panik ataklarla başa çıkmak için önemli bilgiler. Panik atak nedir, nedenleri nelerdir, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?

1. Panik Atak Nedir?

Panik atak, ani ve yoğun bir şekilde ortaya çıkan şiddetli bir anksiyete (anksiyete) nöbetidir. Kişi, panik atak sırasında kendini aşırı bir korku, endişe veya tehlike hissiyle kaplanmış gibi hisseder. Panik ataklar, genellikle 10 ila 30 dakika sürer, ancak bu süre kişiden kişiye değişebilir.

Panik ataklarının belirgin özellikleri şunlar olabilir:

• Ani Başlangıç: Panik ataklar, genellikle belirgin bir tetikleyici olmaksızın aniden başlar.
• Fiziksel Belirtiler: Kalp çarpıntısı, nefes darlığı, terleme, baş dönmesi, titreme, göğüs ağrısı gibi şiddetli fiziksel belirtiler sıkça görülür.
• Mental Belirtiler: Zihinsel belirtiler arasında kontrol kaybı, gerçek dışı hissetme ve ölüm korkusu yer alabilir.
• Kaçınma Davranışları: Panik atak yaşayan kişiler, daha fazla atak yaşamamak için belirli durumlardan veya yerlerden kaçınmaya başlayabilirler.

Panik Bozukluk adı verilen bir anksiyete bozukluğunun bir parçasıdır ve tekrarlayan ataklar şeklinde ortaya çıkabilir. Panik ataklarının tedavisi ve yönetimi mümkündür ve profesyonel yardım alınması önemlidir. Panik atakların nedenleri karmaşık olabilir ve bu nedenle bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.

Panik atak ve panik bozukluk, anksiyete ile ilişkili iki farklı kavramdır. İşte bu iki terim arasındaki temel farklar:

Panik Atak:

1. Bir Olayın Sonucu: Panik atak, belirli bir stresli olayın veya tetikleyici bir durumun sonucunda ani ve yoğun bir anksiyete nöbetidir. Bu ataklar, olayın etkisi altında olan kişide beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar.
2. Tek Başına Bir Epizod: Panik atak, bir kişinin yaşadığı belirli bir anksiyete krizini tanımlar. Bu ataklar kişiden kişiye farklı sürelerde olabilir ve tek bir olayla sınırlıdır.
3. Panik Bozukluğunun Parçası Değil: Panik ataklar tek başına bir olayı tanımlar ve panik bozukluğunun bir bileşeni olarak görülmezler. Ancak, panik ataklar tekrarlandığında ve belirli ölçütleri karşıladığında bir kişinin panik bozukluğu teşhisi alabileceği anlamına gelebilir.

Panik Bozukluk:

1. Tekrarlayan Ataklar: Panik bozukluğu, kişinin tekrarlayan panik ataklar yaşadığı bir anksiyete bozukluğudur. Bu ataklar beklenmeyen ve tekrarlayan şekilde ortaya çıkar.
2. Kronik Durum: Panik bozukluğu, panik atakların sürekli ve kronik bir sorun haline geldiği bir durumu tanımlar. Kişi, ataklar arası dönemlerde bile endişeli hissedebilir.
3. İşlevsellik Etkisi: Panik bozukluğu, kişinin günlük yaşamını, işlevselliğini ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Kişi, panik ataklarını ve bu ataklara bağlı olarak gelişen kaçınma davranışlarını yönetmekte zorlanabilir.

Sonuç olarak, panik atak tek bir olayı tanımlarken, panik bozukluk tekrarlayan panik atakların sürekli bir sorun haline geldiği bir anksiyete bozukluğunu ifade eder. Panik bozukluğu, profesyonel bir değerlendirme ve tedavi gerektirebilir.

2. Çocuklarda Panik Atak

Çocuklarda Görülen Panik Atak Belirtileri

Panik ataklar, sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülebilir. Ancak çocuklardaki belirtiler bazen yetişkinlerden farklılık gösterebilir. İşte çocuklarda görülen panik atak belirtilerinin bir listesi:

1. Ani Nefes Darlığı: Çocuk panik atak sırasında aniden nefes almakta güçlük çekebilir ve hızlı nefes alıp verme belirtileri gösterebilir.
2. Kalp Çarpıntısı: Panik atak sırasında çocuğun kalbi hızlı bir şekilde çarpmaya başlayabilir, bu da çocuğun bu durumda olduğunu fark etmesine yol açabilir.
3. Terleme: Çocuğun atak sırasında terleme eğilimi gösterebilir ve cilt üzerinde ter damlaları belirebilir.
4. Baş Dönmesi veya Baş Ağrısı: Panik ataklar, çocuklarda baş dönmesi veya baş ağrısı gibi başa dönük fiziksel belirtilere yol açabilir.
5. Karın Rahatsızlığı: Çocuk  atak sırasında mide ağrısı, bulantı veya kusma hissi yaşayabilir.
6. Titreme veya Sarsılma: Kas titremeleri veya sarsılmalar panik atak sırasında görülebilir.
7. Kontrol Kaybı Hissi: Çocuk, atak sırasında kendini kontrolsüz hissedebilir veya gerçek dışı bir hisse kapılabilir.
8. Korku veya Ölüm Korkusu: atak sırasında çocuk büyük bir korku veya ölüm korkusu yaşayabilir.
9. Gerçek Dışı Hissetme: Bazı çocuklar panik atak sırasında gerçek dışı bir şekilde bedenlerini veya çevrelerini algıladıklarını ifade edebilirler.
10. Kaçınma Davranışları: Panik atak geçiren çocuklar, atakları tekrar yaşamamak için belirli durumlardan veya yerlerden kaçınmaya başlayabilirler.

Çocuğun yaşına, kişisel özelliklerine ve panik atakların sıklığına göre bu belirtiler farklılık gösterebilir. Eğer çocuğunuzda atak belirtileri görüyorsanız, bir sağlık profesyoneli ile görüşmek ve uygun tedavi seçeneklerini değerlendirmek önemlidir. Panik ataklar tedavi edilebilir ve çocukların yaşam kalitesini iyileştirmek için erken müdahale önemlidir.

Çocuklarda Panik Atak Tedavisi

Çocuklarda panik atak tedavisi, atakların şiddetini azaltmayı ve atakların sıklığını kontrol altına almaya yönelik bir yaklaşım içermelidir. Tedavi, uzman bir sağlık profesyoneli tarafından yönlendirilmelidir. İşte çocuklarda panik atak tedavisinde kullanılan bazı yaygın yöntemler:

1. Psikoterapi (Konuşma Terapisi): Psikoterapi, çocuğun panik atakları ve anksiyete ile başa çıkma becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir. Kognitif Davranış Terapisi (KDT) ve Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (MBTÖ) gibi terapi türleri, atak tedavisinde sıkça kullanılır. Bu terapiler, çocuğun düşünce kalıplarını ve davranışlarını değiştirmesine yardımcı olur.
2. Aile Terapisi: Aile terapisi, ailenin çocuğun ataklarına nasıl destek olabileceğini ve çocuğun anksiyete düzeyini azaltabileceğini öğrenmesine yardımcı olabilir.
3. İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, çocukların panik ataklarını yönetmelerine yardımcı olmak için ilaç tedavisi gerekebilir. Bu ilaçlar, bir çocuk psikiyatristi tarafından değerlendirildikten sonra reçete edilmelidir.
4. Relaksasyon Teknikleri: Çocuklara derin nefes alma, kas gevşetme veya meditasyon gibi rahatlama teknikleri öğretmek, atak sırasında daha iyi başa çıkmalarına yardımcı olabilir.
5. Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı bir yaşam tarzı, çocuğun genel anksiyete düzeyini azaltabilir. Düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme ve düzenli uyku, panik atakları önlemede yardımcı olabilir.
6. Kaçınma Davranışlarının Üstesinden Gelme: Bazı çocuklar, panik ataklarını önlemek için belirli durumları veya yerleri kaçınma eğilimindedir. Terapi, bu kaçınma davranışlarını ele alabilir ve çocuğa bu durumlarla yüzleşme becerileri öğretebilir.

Çocuğunuzun panik atakları varsa, bir çocuk psikiyatristi veya uzman bir terapist ile iletişime geçmek önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, çocuğunuzun yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir ve panik atakların etkilerini azaltabilir. Ayrıca, çocuğunuza duygusal destek sağlamak ve onunla iletişimde olmak da tedavi sürecinde önemlidir.

3. Panik Atak Nedenleri

Genetik Faktörler

Panik atakların nedenleri karmaşık olabilir ve birden fazla faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkabilir. Genetik faktörler, bu atakların gelişiminde rol oynayabilir. İşte panik atakların genetik faktörleri hakkında daha fazla bilgi:

1. Aile Geçmişi: Aile geçmişi, panik atak riskini artırabilir. Eğer bir kişinin birinci derece akrabaları (ebeveynler, kardeşler) atak yaşamışsa, o kişinin atak geliştirme olasılığı daha yüksek olabilir.

2. Genetik Yatkınlık: Bazı genetik faktörler, bireylerin anksiyete bozukluklarına yatkın olmalarına yol açabilir. Bu genetik yatkınlık, belirli nörotransmitterlerin (örneğin, serotonin ve noradrenalin) işlevlerini etkileyebilir ve anksiyete bozukluklarının gelişimine katkıda bulunabilir.

3. Genetik Çeşitlilik: Panik atakların gelişimine katkıda bulunan spesifik genler henüz tam olarak belirlenmemiş olsa da, genetik çeşitliliğin bu bozukluğun riskini etkileyebileceği düşünülmektedir.

Unutulmaması gereken önemli bir nokta, genetik faktörlerin sadece bir risk faktörü olduğu ve çevresel faktörlerle birlikte etkileşim halinde olduğudur. Yani, genetik yatkınlığa sahip bir kişi çevresel stres faktörleriyle karşılaştığında panik atak geliştirme riski daha yüksek olabilir.

Panik ataklar karmaşık bir konudur ve her birey farklı nedenlere sahip olabilir. Eğer panik ataklarınız varsa veya aile geçmişinizde bu tür bozukluklar bulunuyorsa, bir sağlık profesyoneli ile konuşarak daha fazla bilgi ve uygun tedavi seçenekleri hakkında danışmanlık almanız önemlidir.

Çevresel Stres

Panik atakların nedenleri karmaşık olabilir ve hem genetik faktörler hem de çevresel faktörlerin etkileşimi sonucunda ortaya çıkabilir. Çevresel stres, panik atakların tetikleyici veya kötüleştirici bir faktör olabilir. İşte panik atakların çevresel stresle ilişkisi hakkında daha fazla bilgi:

1. Büyük Yaşam Değişiklikleri: Çevresel stres, bir kişinin hayatında büyük değişikliklerin meydana geldiği dönemlerde panik atak riskini artırabilir. Örneğin, evlilik, boşanma, taşınma, iş değiştirme gibi büyük yaşam olayları panik atakları tetikleyebilir.

2. Travmatik Olaylar: Travmatik olaylar, panik atakların nedenlerinden biri olabilir. Örneğin, fiziksel saldırı, kaza, doğal afet veya şiddetli bir stres kaynağı olan bir olay, panik atakları tetikleyebilir.

3. İş veya Okul Stresi: İş yerinde veya okulda yoğun stres altında olmak, panik atakların ortaya çıkmasına neden olabilir. İş yükü, performans beklentileri veya sınavlar gibi stresli durumlar, atak riskini artırabilir.

4. Finansal Sorunlar: Parasal sorunlar, kişinin endişeli ve stresli hissetmesine yol açabilir. Bu tür stres, panik atakların tetikleyicisi olabilir.

5. İlişki Sorunları: Aile içi çatışmalar, ilişki sorunları veya sosyal izolasyon gibi ilişkisel stres faktörleri, panik atakların ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.

6. Sağlık Sorunları: Ciddi sağlık sorunları veya kronik hastalıklarla başa çıkmak, kişinin anksiyete düzeyini artırabilir ve panik atakları tetikleyebilir.

Çevresel stres faktörleri, panik atakları başlatabilir veya mevcut olanları kötüleştirebilir. Ancak her birey farklıdır ve aynı stres faktörleri herkesi aynı şekilde etkilemez. Panik ataklarınız varsa veya çevresel stresle başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir sağlık profesyoneli veya terapist ile görüşmek, stresi azaltma ve panik ataklarını yönetme konusunda yardımcı olabilir.

4. Panik Atak Belirtileri

• Ani Nefes Darlığı
• Kalp Çarpıntısı
• Terleme
• Baş Dönmesi
• Göğüs Ağrısı
• Titreme
• Karın Rahatsızlığı
• Kendini Gerçek Dışı Hissetme

5. Panik Atak Tanısı

Bir kişinin atağın yaşadığının belirlenmesi için klinik bir değerlendirme gerektirir. Panik ataklar, ani ve yoğun anksiyete veya korku nöbetleri olarak tanımlanır. Bu ataklar, kişinin kontrolünü kaybettiği veya ölüm korkusu yaşadığı anlar olarak kendini gösterebilir. Tanı koymak için şu adımlar izlenir:

1. Klinik Değerlendirme: İlk adım, bir sağlık profesyoneli (genellikle bir psikiyatrist veya psikolog) ile klinik bir değerlendirmenin yapılmasıdır. Bu değerlendirme, kişinin semptomlarını ve ataklarını detaylı bir şekilde anlatmasını içerir.
2. DSM-5 Kriterlerine Göre Değerlendirme: Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan “Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı” (DSM-5) kullanılarak panik atak tanısı konur. DSM-5, panik atakları tanımlayan ve sınıflandıran belirli kriterleri içerir. Bu kriterlere göre, bir kişinin  atak tanısı alabilmesi için belirli semptomları deneyimlemesi gerekir.
3. Fiziksel Muayene: Fiziksel sağlık sorunlarının atak benzeri semptomlara yol açmış olabileceği göz önüne alındığında, bir doktor tarafından fiziksel muayene yapılabilir. Bu, başka bir tıbbi sorunun neden olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.
4. Diğer Tanıların Dışlanması: Panik atak tanısı koymadan önce, diğer tıbbi veya psikiyatrik bozuklukların dışlanması önemlidir. Örneğin, tiroid hastalığı, kalp sorunları veya başka bir anksiyete bozukluğu, benzer semptomlara yol açabilir.

Panik atak tanısı, belirli semptomları ve kriterleri karşılayan bir kişiye konur. Bu semptomlar arasında aniden başlayan şiddetli anksiyete veya korku hissi, kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes darlığı, göğüs ağrısı, mide rahatsızlığı ve ölüm veya çıldırma korkusu bulunabilir.

Panik ataklar tedavi edilir ve birçok insan uygun tedavi ile semptomlarını kontrol altına alınır. Bu nedenle, semptomları yaşayan bir kişi, bir sağlık profesyoneli ile görüşmelidir.

6. Panik Atak Tedavisi

• Psikoterapi Seçenekleri
• İlaç Tedavisi
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri

7. Panik Atak Esnasında Ne Yapmalıyız?

• Derin Nefes Alma Teknikleri
• Olumlu Düşünce Kalıpları
• Panik Atak Sırasında Yardım Alma

8. Panik Atakları Engellemek İçin Neler Yapabiliriz?

• Stres Yönetimi
• Sağlıklı Yaşam Tarzı
• Destek Gruplarına Katılma