Kleptomani (Çalma) Hastalığı Nedir? Kleptomani Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kleptomani – Çalma Hastalığı, bireyin, hiçbir ihtiyacı olmadığı halde maddi gücünün yeteceği başkasına ait olan parasal değeri düşük nesneleri çalma dürtüsüne karşı koyamamasıdır. Tarihte 1816 yılında İsviçreli Doktor Andre Mathey tarafından akıl hastalığı olarak ortaya atılmıştır.
Ancak 1938 yılında iki Fransız tarafından Yunanca hırsız kelimesinden türetilen Kleptomani olarak son halini almıştır. Kleptomani, halk arasında kullanılan tabiri ile ‘Çalma Hastalığı’ olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca istemsizce çalma hastalığına sahip olan bireylere Kleptoman denir.
Çalma hastalığı ilk olarak kadınlarda tespit edilmiş ancak zaman içerisinde kadın, erkek her bireyde görülmüştür. Kleptomanlar genelde alışveriş merkezleri, marketler gibi halka açık yerlerdeki ürün ve malzemeleri çalmaktadır. Hatta bazı hastalar ailesinin veya arkadaşlarının eşyalarını çalabilmektedir. Kleptomanlar, çaldıkları eşyaları hemen geri verme eğilimi içindedir.
1. Yıkıcı, Dürtü ve Davranış Bozuklukları Nelerdir?
• Çevresine veya Ailesine Karşıt Olma Karşıt Gelme
• Zaman Zaman Patlayıcı Bozukluk
• Davranış Bozukluğu
• Toplumsal (Anti-Sosyal) Kişilik Bozukluğu
• Kleptomani
2. Kleptomani Çalma Hastalığının Özelikleri Nelerdir?
Kleptomanlar, çalma öncesi gerginlik seviyeleri artar, eylem anında zevk alır ve mutlu olurlar. Eylem sona erdiğinde rahatlama ve duygusal doygunluk hissi gibi oluşur.
Eşyayı çalınca önce vicdan azabı sonra ise yakalanma ve ceza alma duygularına kapılırlar. Bu olumsuz düşünceler sonucunda da depresyona girer ve kendi vücutlarına zarar verirler.
• Kleptoman ile Hırsız Arasındaki Farklar
Kleptoman, çalma eylemi için planlama yapmaz. Ani kararlar verir ve eylemi tek başına yapar. Çalınan eşyanın parasal bir değeri yoktur. Ayrıca çaldıkları eşyayı ekonomik olarak alma gücü bulunur. Bu hastalar çaldığı eşyayı geri vermeye çalışır.
Eğer kişi çaldığı eşyayı anlaşılmadan geri veremez ise kullanılamayacak veya bulunamayacak bir şekilde saklar veya atar. Bazı hastalar ise çaldıkları eşyayı sevdiği kişilere, ailesine veya arkadaşlarına hediye eder. Hırsız ise çalma eylemi için plan yapar. Ani karar vermez ve eylemi tek yapabiliyor gibi grup halinde de yapabilirler.
Çalınan nesne parada olabilir, maddi değeri yüksek bir üründe olabilir. Çalmak istediği nesneyi ekonomik olarak alma gücüdür yoktur. Çaldıkları nesneyi geri vermez, sevdikleri kişilere hediye etmezler.
• Çalma Hastalığının Cinsiyete Göre Özellikleri
Çalma hastalığının görülme sıklığı kadınlarda daha fazladır. Kadınlarda bu hastalık, saçlarını koparma ve vücuttaki tüyleri yolma ile beraber görülebilir. Erkeklerde ise agresiflik, saldırganlık ile beraber görülebilir.
Ayrıca erkekler düştükleri ruhsal bunalımdan çıkabilmek için güçlü yapıları sayesinde kavga etme veya mala zarar verme gibi tepkileri ön plana çıkarırlar.
3. Çalma Hastalığın Nedenleri Nelerdir?
• Kleptomaninin Psikolojik Nedenleri
Psikolojik olarak çalma eyleminin rahatlatıcı özelliğini bulunduğundan dolayı antidepresan etkisi göstermektedir. Hastalığının temelinde çocukluk döneminde başlayan aileden yeterli sevgi ve ilgiyi görmeme hissi ve fiziksel zarar görme duygusu yatmaktadır.
Bu olumsuz etkilerin sonucunda birey aileye veya çevreye karşı duyduğu öfkeyi dışa yansıtabilir. Ayrıca bu hastalığa sahip bireylerin hem kendilerinde hem de ailelerinde yeme bozukluğu, bipolar bozuluk, kaygı bozukluğu gibi davranış bozuklukları da görülmektedir.
• Kleptomaninin Fizyolojik Nedenleri
Yıkıcı, Dürtü Kontrol ve Davranış Bozuklukları ile ilişkili olabileceği gibi hem sinir hastalıkları hem de beyin hastalıkları ile ilgili de olabilirler. Beyin travması sonucu çalma hastalığı görülen vakalar mevcuttur.
Ayrıca muhakeme güçlüğü çeken bireylerde de fizyolojik etki ile beraber bu hastalık görülebilir. Bunların yanında unutkanlık, epilepsi gibi etkiler bu hastalığın nedenleri arasında sayılabilir.
4. Kleptomani Çalma Hastalığı Risk Faktörleri Nelerdir?
Kleptomanlar, genellikle çocukluk veya ergenlik dönemlerinde başlayarak her yaş grubunda görülebilir. Çalma hastalığı çocukluk döneminde görüldüğü zaman toplumda fazla önemsenmeyebilir. Fakat ilerleyen yaş gruplarında, toplumda belli bir konuma gelmiş bireylerde görüldüğünde ise olay ciddiye alınır.
Kimi zaman toplumda kınama, mahalle baskısına maruz kalabilir. Hatta sosyal olarak dışlanma, soyutlanma ve ötekileştirme şeklinde görülebilir. Tekrar etmesi halinde ise sadece toplumsal dışlanma ile kalmayıp hırsız olarak ceza almasına varan sonuçları ulaşılabilir.
5. Çalma Hastalığının Teşhisi
Çalma hastası olduğunu düşünen birey, hekim tarafından psikolojik testler ile teste tabi tutulur. Bu testlerin içerisinde ana başlık halinde sunulan davranışlara yanıt vermesini beklenir.
• Kişisel olarak ihtiyaç duyulmayan veya parasal değeri olmayan eşyaları çalma arzusuna karşı koyamama duygusu
• Eşyayı çalmadan önce vücutta artan gerilim duygusu
• Hırsızlık esnasında ortaya çıkan rahatlama hali
• Çalma arzusunun sıklıkla akla gelmesi
• Çalma duygusu ile beraber anti-sosyal kişilik bozukluğunu veya davranış bozukluğunun bulunması
• Ailesinde çalma hastalığı bulunan bireylerin bulunması
• Ebeveynleri tarafından yoksun bırakılma hissi
6. Kleptomani Nasıl Tedavi Edilir?
Kleptomani çalma hastalığı, her 1000 kişide 1 görülebilir. Ancak bu hastalığa sahip bireyler psikolojik bir destek almaktan kaçındıklarından dolayı sayıları daha fazla olduğu düşünülebilir.
Ayrıca kadınlarda görülme oranı 3 kat daha fazladır. Kleptomani çalma hastalığının yeterli verilere dayanan bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır.
Ancak davranış bozuklukları için verilen antidepresan veya duygu durum düzenleyici ilaçlarının verilmesi tavsiye edilebilir. İlaç tedavisinin yanında psikoterapi yöntemler de önerilebilir.
7. Kleptomani Hastasına Nasıl Davranmalı?
Kleptomani hastası olan bireye öncelikle toplum önünde suçlayıcı, karalayıcı tutumda bulunmamak gerekir. Bu hastalığın bir davranış bozukluğu olduğunu ve gerekli şartlar oluştuğu zaman bu hastalıktan kurtulabileceğini anlatarak ikna edilmelidir.
Herhangi bir hatadan kaynaklanmadığını, her bireyin başına gelebilecek bir durum olduğunu ortaya koyulmalıdır. Eğer bu hastalığa önemsemezseniz, kleptoman hırsızlığa devam edecektir. Özetle kleptomani hastasını aile bireyleri, iş veya okul arkadaşları önünde açığa vurarak küçük düşürmemelidir.
8. Çalma Hastalığının Cezai Sorumluluğu Nedir?
Hırsızlık yaptığı değerlendirilen kişinin cezai yaptırımı ile Kleptomani çalma hastasının cezai yaptırımı farklıdır.
Bu fark iyi anlaşılması için Türk Ceza Kanunu dikkate alınmalıdır. İlgili kanun, çalma hastalığını akıl hastalığı içinde değerlendirmiştir. TCK madde 32: ‘’Akıl hastalığı nedeniyle hem hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan hem de davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış kişiye ceza verilemez.
Ancak sadece davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişiye ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi beş yıl hapis cezası, müebbet hapis cezası yerine yirmi yıl hapis cezası verilir. Diğer hallerde belli oranda indirim uygulanır.
Verilen ceza değiştirilmemek koşuluyla, tedavi amaçlı akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir. Ancak bu hükümlere karar verilebilmesi için kişinin uzman hekim heyeti tarafından Kleptomani raporu alması gerekir.
9. Kleptomani Raporu Nasıl Alınır?
Hırsızlığın çalma hastalığı nedeniyle yapıldığına karar verebilmek için uzman hekim heyeti tarafından hazırlanan Kleptomani Raporu alınması gerekir. Kleptomani Raporu’nu, Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastaneleri ile Adli Tıp Kurumlarının uzman bilirkişi heyetleri tarafından verilebilir.
Kleptomani Raporlu olan kişiler ancak cezai indiriminden faydalanabilir. Ancak belirtmeliyiz ki, hırsızların çok düşük oranı çalma hastalığına ve çalma hastalığı raporuna sahiptir.