Uyku Bozuklukları ve Uyku Bozukluğu Tedavisi

Uyku gün boyunca yorulan vücudumuzun ve sinir sistemimizin dinlendiği, fiziksel ve zihinsel sağlığımız için ihtiyaç duyduğumuz bir gereksinimdir. Hayatımızın üçte birinden daha büyük bir kısmını kaplayan uyku günlük hayatımızın kesintiye uğraması ya da boşa geçen zaman değildir. Uyku, zihinsel yaşamın önemli bir parçası olduğu gibi hormonal düzenleme için de ihtiyaç duyulan bir süreçtir. 80’in üzerinde uyku hastalığı türü vardır. Başlıca uyku bozuklukları, uykusuzluk, uykuya dalamama, erken uyanma, aşırı uykululuk uyurgezerlik, huzursuz bacak sendromudur.

Bunlar yaşam kalitesinin azalmasına sebep olur. Uyku bozuklukları, makine kullanımını ve meslek hayatını da olumsuz etkilediği için bir halk sağlığı sorunudur. Uykusuzluk, erken uyanma gibi uyku bozuklukları birçok psikolojik rahatsızlıkla eş zamanlı olarak görülebileceği gibi onların öncülü olarak da meydana gelebilir.

Uyku Şikayetleri Nelerdir?

İnsanların bir doktora başvurmasına sebep olan uyku şikayetleri aşağıdaki gibidir.

1. Uykuya dalamıyorum,

2. Çok fazla uyuyorum,

3. Gece uykum sık sık bölünüyor,

4. Sıçrayarak uyanıyorum,

5. Geceleri korkunç rüyalar, kabuslar görüyorum,

6. Ne kadar uyursam uyuyayım dinlenemiyorum,

7. Gün içinde çok yorgun ve uykulu hissediyorum,

8. Otururken bile uyuyorum,

9. Eşim, kardeşim horluyor bu yüzden uyuyamıyorum.

Ne Kadar Uyumalıyız?

İdeal uyku süresi 4-11 saat arasındadır. Bu aralıkta kişiden kişiye göre değişir. Uyku ihtiyacı içinde bulunduğu yaşa ve günlük hayatının nasıl geçtiğine göre değişiklik gösterebilir. Kişinin uyandığında zinde hissettiği süredir, ideal uyku süresi. Uyku evreleri de buna bağlı olarak değişiklik gösterir. Herhangi bir sebepten ihtiyacı olduğu kadar uyuyamayan insanların vücudunda birtakım etkiler oluşur. Bunlar:

1. Vücudun hastalıklara karşı savunması azalır,

2. Psikolojik rahatsızlıklara karşı olan direnç zayıflar,

3. Stres hormonu artar,

4. Sinirlilik ve tahammülsüzlük artar,

5. Görme ve konuşma bozuklukları oluşur,

6. Kan şekeri dengesi bozulur,

7. Nefes alış-veriş dengesi bozulur,

8. Vücut ısısı düşer,

9. Kas gücü azalır,

10. Unutkanlık baş gösterir.

Uyku Bozukluğu Türleri Nelerdir?

Uyku, gün boyu yorulan vücudun ve yıpranan sinir sisteminin, yenilenmesi ve dinlenmesi için kendini bakıma aldığı bir zaman dilimidir. Uyku esnasında oluşan sorunlar veya aksiliklerin tamamına uyku bozukluğu denir. Bu sorunlara horlama, uyku apnesi, uykusuzluk gibi diğer sorunlar da eklenebilir. Uyku bozukluğu yaşayan kişiler hem bedenen hem de ruhsal olarak kendilerini gün boyunca kötü hissederler. Uyku bozukluğunuz için bir psikiyatriden destek alabilirsiniz. Kızılay psikiyatri merkezlerimizden kolaylıkla randevu alabilirsiniz.

1. Uykusuzluk (Insomnia)

Uykusuzluk (insomnia), uykuya dalma ve uykuyu sürdürmede güçlük çekme, normalden erken uyanma, gün içinde uykulu olma olarak tanımlanır. Herkes birkaç gece uykusuzluk çekebilir ancak bunun haftalar, aylar sürmesi durumunda uykusuzluktan (insomnia), kronik uykusuzluktan bahsedilebilir. Uykusuzluk ilaç kullanımı, tiroid hastalıkları, gürültü, ışık, kronik stres, depresyon ve psikolojik sebeplerden kaynaklanabilmektedir. Genellikle bunun psikiyatrik rahatsızlıklardan kaynaklandığı ve buna bağlı gelişen ikincil bir rahatsızlık olduğu düşünülür. Her üç kişiden birinde uykusuzluk görülür. Uykusuzluk her yaşta görülebilir ancak kadınlarda ve ileri yaştakilerde görülme sıklığı daha fazladır.

Toplumda görülme sıklığı çok fazla olmasına rağmen hekime başvurma oranı düşüktür. Ciddi bir psikiyatrik rahatsızlığın işareti olabileceği için iyi izlemek ve bir hekime başvurmak gerekir.

Uyku Apnesi: Uyku bozukluğu çekenler genelde uygunsuz ortamlarda uykuya dalmazlar. Eğer böyle bir durum varsa insomnianın sebebi uyku apnesidir. Gündüz çok fazla uyuklama, yorgunluk, baş ağrısıyla uyanma, horlama ya da uyurken nefessiz kalma uyku apnesi belirtileridir.

2. Aşırı Uykululuk (Hipersomnia)

Çok uyuma anlamına gelen hipersomnia, aşırı uykululuk ve gündüzleri uyma eğilimi olmak üzere iki türdür. Genelde başka psikiyatrik rahatsızlıklarla eş zamanlı görülür ancak onların öncülü olduğu zamanlarda olabilir. Patolojik olmadığı durumlarda vardır. Ailede yaygın bir durum olmasıyla ya da kişilik özellikleriyle ilgili olabilir. Hipersomnia akciğer, karaciğer rahatsızlıklarına, beyiz lezyonuna ya da kalp hastalıklarına bağlı da gelişebilir. Bu yüzden hipersomnia şüphesi olan hastaların bir doktora başvurması tavsiye edilir.

Narkolepsi: Gündüzleri aşırı uyuma eğilimi, uyku atakları görülmesi durumudur. Bu kısa süreli uykularda çok çabuk dalma, rüya veya rüya benzeri halüsinasyon görme gibi özellikleri vardır. Gülerken ya da ağlarken kullanılan kasların kontrolünde zayıflama görülür. Sabah uyandığında hemen kalkamama, bir süre hareketsiz kalma gibi durumlar görülür. Yapılan testlerde, narkolepsi hastalarında normalde olması gerekenden çok daha erken (uykunun ilk 5-10 dakikasında) REM uykusu adı verilen faza geçildiği görülür.

3. Huzursuz Bacak Sendromu

Huzursuz bacak sendromu, uykuda hareket bozukluklarından en sık karşılaşılan bozukluktur. Hastalar, uyurken ya da istirahat halindeyken bacaklarını hareket ettirme ihtiyacı hissederler. Belirtileri kişiden kişiye göre değişmekle beraber hastalar genellikle karıncalanma, uyuşma gibi ifadelerle tarif ederler. Bacaklardaki gibi rahatsız edici etkiler kollarda da görülebilir. Hareketsiz bir şekilde yatmaya devam etmek bu hissi arttırır. Bu yüzden bacaklarını hareket ettirerek, gererek bu hissi kısa süreli de olsa geçirmeye çalışırlar. Bu durum kimi hastalarda her gece görülürken kimilerinde birkaç gecede bir görülebilir. Uyku kalitesinin düşmesine sebep olur ve sosyal hayatı olumsuz etkiler. Hareketsiz bir şekilde oturmak zorunda oldukları toplantı, sinema, tiyatro gibi yerlerde zorlanabilirler. Kalitesiz uyku ve uyku bölünmesi anksiyete ya da depresyona sebep olabilir.

4. Rüya Sıkıntı Bozukluğu

Herkes uyurken kötü rüyalar görebilir. Ancak normalde bu rüyaların insanları uyandırmaması gerekir ve tekrar etme eğiliminde değildir. Uyurken sıklıkla korkunç rüyalar görmek ve korku içinde uyanmak rüya sıkıntı bozukluğu işareti olabilir. Uykudan uyandıklarında rüya gördüklerini hemen anlarlar. Ancak bunun tekrar etme eğiliminin yüksek olması uyku kalitesini düşürür ve sosyal, mesleki hayatı olumsuz etkiler.

5. Uyurgezerlik

Genellikle 10 yaş civarındaki çocuklarda görülür. Uykuya daldıktan hemen sonra, uykunun ilk üçte birlik bölümünde görülür çoğunlukla. Yataktan kalkıp bazı otomatik hareketler yapar. Sadece yataktan kalkıp birkaç adım atabilir, giyinir, tuvalete gider. Ya da eşyaların yerini değiştirmek, evden dışarı çıkmak gibi karmaşık işler de yapabilir. Bu durum bazı yaralanmalara sebep olabileceği önlem almak gerekir. Ancak çoğunlukla tedavi gerektiren bir rahatsızlık ya da başka bir rahatsızlığın işaretçisi olarak görülmez. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı azalır, nadiren de olsa yetişkinlerde de görülebilir.

6. Uyku Felci

Uyku felci, halk arasında “karabasan” olarak adlandırılır. Uyandıktan hemen sonra ya da nadiren de olsa uykuya dalma aşamasında vücudun geçici olarak hareketsiz kalması durumudur. İnsanlar bu durumda bilinci açık olmasına rağmen bedenini hareket ettiremez. Bu durumla beraber halüsinasyonlar da görülebilir. Bu halüsinasyonlar kişinin içinde bulunduğu durumu normal bir rüya zannetmesine sebep olabilir. Bu yüzden pek çok kişi hareket edemediği rüyalar gördüğünü anlatır. Bu halüsinasyonlar kimi zaman da oda içinde hayali şeyler görülmesine sebep olabilir.

İyi Bir Uyku İçin Neler Yapmalısınız?

1. Uykulu hissedinceye kadar yatağa gitmeyin. Uykunuz gelinceye kadar aklınızdan uyku ile ilgili endişelerinizi atmanızı sağlayacak rahatlatıcı şeyler yapın. Kitap okuyabilir ya da hafif müzikler dinleyebilirsiniz.

2. İlk 20 dakika uyuyamazsanız yataktan ve yatak odanızdan çıkın. Yatak odanız yalnızca uyumak için gideceğiniz yer olmalı. Başka bir odada uykunuz gelinceye kadar uyarıcı olmayacak işlerle uğraşıp uykunuz geldiğinde yatağınıza dönebilirsiniz.

3. Her gece yatmadan önce ılık banyo, yoga, meditasyon gibi rahatlatıcı şeyler yapın.

4. Her gün aynı saatte kalkın. Düzenli bir uyku programına uymaya çalışın. Hafta sonları ve tatillerde de bu programa uyun.

5. Mümkünse gündüz uykularından kaçının.

6. Beslenme konusunda da düzenli bir program takip edin. Yeme, içme, hareket konusunda vücut saatinizin düzgün çalışması için uğraşın.

7. Yatak odanızın sessiz, serin ve karanlık olduğundan emin olun.

8. Yatağa gitmeden hemen önce yemek yemeyin, nikotin almayın.

9. Öğleden sonra kafein tüketmeyin.

10. Uyku saatinizden önceki 6 saat boyunca alkollü içecek tüketmeyin.

11. Uyku saatinizden önceki 4-5 saat boyunca ağır egzersiz ve idmanlardan, stresli aktivitelerden kaçının. Spor ve egzersizler için sabah saatlerini tercih edin.

12. Uyku hapları ve yatıştırıcı ilaçlardan kaçının.

13. Horlamanız hafifse yana dönerek yatın.

14. Hamile olduğu için uykusuzluk çeken kadınlar ılık süt içerek, akşamları sıcak banyo ve düzenli egzersizlerle uykuya dalmayı kolaylaştırabilir. Baş, karın ve diz bölümlerini yastıkla destekleyebilir.

Ne Zaman Uyku Probleminiz için Doktora Başvurmalısınız?

1. Yıkanmak, kafein tüketimini kesmek, egzersiz yapmak gibi yollar işe yaramıyorsa,

2. Uyku sorununuzun altında psikolojik rahatsızlık (depresyon, anksiyete gibi) olduğunu düşünüyorsanız,

3. Uyku sorununuzun altında kalp rahatsızlığı yattığına inanıyorsanız,

4. Aşırı horluyorsanız,

5. Uyurken nefessiz kalıyorsanız,

6. Günlük aktivitelerinizi yaparken uyuyakalıyorsanız (konuşurken, gazete okurken vb.),

7. Uyuyakalma durumunuz, halk sağlığı sorunu halini aldıysa (araç kullanırken uyuyakalmak gibi),

8. Uyandığınızda yorgun hissediyorsanız,

9. Baş ağrısıyla uyanıyorsanız,

10. Kullandığınız bir ilacın uyku problemine sebep olduğunu düşünüyorsanız bir doktora başvurmalısınız.

Eğer uyku sorunlarınız 1 ay’dan uzun bir süredir var ise ve günlük hayatınızı etkiliyorsa, bir uzman doktora başvurmanız sizler için uygun olacaktır. Tıbbi özgeçmişiniz, fiziksel muayene ve bazı kan testleri uykusuzluğun bazı nedenlerinin ortaya konulmasında faydalıdır. Yatak partneriniz ve diğer aile üyeleri sizin uykunuz hakkında değerli bilgilere sahip olabilirler. Onlara horlayıp horlamadığınızı veya uyku sırasında huzursuz yatıp yatmadığınızı sorun. Uyku bozukluğu için başvurduğunuz doktorunuza uyku hakkındaki her türlü bilgiyi aktarın.

Doktorunuz, belirli test ve çıkarımlardan sonra size uyku ilacı yazabilir veya sizi bir çeşit terapi yapma konusunda bilgilendirebilir. Uyku ilaçları, beyninize uyumak için uyarı göndermeyi sağlayan bir ilaçtır. Bu ilaçlar sayesinde daha rahat bir uyku çekebilirsiniz. Ancak uyku esnasında hareket bozuklukları veya başka semptomlara sahip iseniz bunlar için farklı ilaç ve yöntemler tavsiye edilebilir.

Uyku Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?

Öncelikle uyku bozukluğu için bir uzmana başvurmanız sizler için daha uygun olacaktır. Ancak daha rahat uyku çekmek için yapabileceğiniz birkaç yöntem bulunmaktadır.

Düzenli olarak spor yapın:

Düzenli bir şekilde spor yaptığınız takdirde, vücudunuz mutluluk hormonu salgılar. Mutluluk hormonu, stresi ve mutsuzluğu azaltırken, hayata karşı pozitif bakmanıza yarayacaktır. Ayrıca spor sonrası vücudunuz yorulacağı için rahat bir şekilde uykuya dalabileceksiniz.

Odanızı ışık ve sesten arındırın:

Odanızın karanlık olması ve sessiz olması çok önemli bir husustur. Odanızı karanlık tutmak için kalın perdeler kullanabilirsiniz. Odanızın sessizliği için trafikten veya gürültülerden uzak olmanız size yararı olacaktır.

Programlı olun:

Yattığınız ve kalktığınız saatleri aynı olması uykuya dalmanızı çok kolaylaştıracaktır. Vücudunuzu belirli saatlere alıştırırsanız, o saatlerde uyumanız veya kalkmanız çok daha kolay olacaktır.

Uyku, hassas bir konudur ve günlük hayatımızda enerjimizi sağlayan şey aldığımız uykudur. Uyku bozukluğu sürekli hale gelince gerçekten çok büyük bir sorun haline gelebilir. O yüzden kendi sağlığınızı riske atmamak ve enerjik bir sabaha uyanabilmek için, uzman ve tecrübeli psikiyatrislerimizden oluşan ekibimizden yardım alabilirsiniz.

Unutmayın, mutlu ve güzel bir gün geçirmenin altın kuralı güzel bir uyku çekmekten geçer.

0.546 435 02 02

Uyku Bozuklukları Ve Uyku Bozukluğu Tedavisi