Psikolojisi bozuk çocuğun belirtileri nelerdir konusunu açıklamadan önce belirtmek gerekir ki çocuğun duygusal ve psikolojik olarak sağlıklı bir şekilde yetiştirilmesi için ihtiyaç duyduğu bedensel ve duygusal ilgiyi ailesinden görmesi çok önemli bir unsur olarak karşımıza çıkar.
Sağlıklı çocuk psikolojisi, çocuğun güven duygusunun gelişmesine ve öğrenme imkânlarından tam anlamı ile yararlanmasına imkân verir. Çocuğun yaşına göre yeterince oyun oynayabilmesi, kurmak istediği iletişime karşın ailesinden karşılık görebilmesi, ailesi ve akranları ile yeterli ve kaliteli vakit geçirebilmesi, hepsinden öte olumlu ortama maruz kalması duygusal ve psikolojik gelişimi için çok önemlidir. Aksi takdirde çocuklardaki psikolojik sorunlar dönem dönem kendisini göstermeye başlar.
Çocuk doğar ve bir yaşını tamamladıktan sonra, belirli noktalarda kendisini kontrol edebilir. Bununla birlikte zihinsel esnekliğin ilk belirtileri kendisini göstermeye başlar. Çocuk beş yaşını doldurduğunda ise duygusal gelişim süreci içerisinde çok daha karmaşık işlevsellikler kendisini göstermeye başlar.
Kendini kontrol edebilme, bazı kuralların farkına varma ve onlara uyma, ters giden bir şeyler olduğunda yeni şeyler deneme gibi beceriler bunlara örnek olarak verilebilir. Sağlam bir çocuk psikolojisi, güçlü bir psikolojik iyi oluş temeli geliştirmek için desteklenen çocuklar, kendilerinin ve başkalarının duygularını yönetme konusunda başarılı olurlar.
Çocuklarda psikolojik sorunlar ise çocuklarda tipik olarak öğrenmede güçlük, duyularını kontrol edememe, tamamen içine kapanma ve birtakım davranış bozuklukları olarak kendisini gösterir. Peki, psikolojisi bozuk çocuğun belirtileri nelerdir, çocuğa nasıl yardımcı olunur, çocuklarda psikolojik sorunlar nasıl fark edilir? Birlikte bakalım.
Psikolojisi Bozuk Çocuğun Belirtileri Nasıl Fark Edilir?
Ruh sağlığı uzmanları çocuklarda psikolojik sorunlar ile ilgili olarak teşhis koymak için, çocuklarda birtakım belirtiler arar ve bu belirtilerin ne kadar süredir devam ettiğine bakarlar. Bunun için gözlem ve görüşme (çocuk, aile, öğretmen v.s.) gibi tekniklerin yanında, ruh sağlığı bozukluklarının teşhisine yardımcı olmak amacı ile kullanılan, Amerikan Psikiyatri Birliği Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve istatistiksel El Kitabı DSM-V’ten yararlarılar.
Ruh sağlığı bozuklukları, psikolojisi bozuk çocuğun belirtileri ve işaretleri genellikle; davranışın ne kadar sürdüğü, bir çocuğun eğitim ve sosyal yaşantısını etkileyip etkilemediği, diğer insanlara zarar verip vermediği ya da davranışlarının diğer insanları da etkileyip etkilemediği ile sorunlu olmayan davranış ve belirtilerden ayrılır.
Ebeveynlerin ve öğretmenlerin çocuklardaki psikolojik sorunlar ve belirtileri ile ilgili olarak çocukta gözlemlenebilecek şu davranışlara dikkat etmesi önerilir:
- Çocuğun iki hafta ya da daha uzun süreler boyunca çok üzgün veya içine kapanık hissediyor olması,
- Tırnak yeme, parmaklarının derisini soyma gibi davranışların gelişmesi,
- Geceleri ve bazı durumlarda gündüzleri altını ıslatmaya başlaması,
- Kaygı ve korkularının günlük aktivitelerini engelleyecek kadar ön plana çıkmış olması,
- Göz teması kuramama ve bazı tiklerin gelişmesi,
- Yalnız uyuyamama, anne baba ile uyuma isteği duymaya başlamış olması,
- Suçluluk duygusu hissediyor olması ve anne babası ölecek diye endişesi yaşaması,
- Akranlarına nazaran öğrenmede güçlük çekmesi,
- Ders dinleyememesi ve sürekli odaklanma sorunu yaşaması,
- İlişkilerinde sorunlara neden olan ani ruh hali değişimlerinin baş göstermesi,
- Konuşma bozukluklarının ortaya çıkması, ortaya çıkan bu takılma ve tutulmaların sosyal hayatını etkileyecek boyutlara ulaşması.
Psikolojisi Bozuk Çocuğa Nasıl Davranmalı?
Birçok insan, birinin depresyondan kolayca kurtulabileceğini ya da kaygılarının üstesinden gelebileceğini düşünür ancak durum tam olarak böyle değildir. Hele de söz konusu bir çocuksa ebeveynler ya da öğretmenler zamanla geçer düşüncesine kapılarak hata yapabilirler.
Ancak yetişkin veya çocuk ruh sağlığı sorunları, beynin kimyasında birtakım değişikliklere neden olabilen ve çoğunlukla profesyonel psikolojik destek gerektiren bozukluklar olarak karşımıza çıkar.
Bununla birlikte çocuklardaki psikolojik sorunlar üstesinden gelinebilmesi için tedavi ile birlikte, aileler ve öğretmenler tarafından birtakım özen, dikkat ve gayret ortaya konulmalıdır. Eğer bir çocukta yukarıda bahsi geçen psikolojisi bozuk çocuğun belirtileri gözlemleniyorsa şunlara dikkat edilmeli ve özen gösterilmelidir:
- Her şeyden önce ters giden bir şeyler olduğunu düşünüyorsanız bu durumu görmezden gelmeyin,
- Çocuk ile konuşmaya, onu anlamaya ve yapıcı iletişim kurmaya çalışın,
- Çocuğun dersleri, sınavları ve diğer sorumlulukları için onu baskılamayın. Çözülmesi gereken daha öncelikli sorunlar olabileceğini unutmayın,
- Semptomların, ne zaman başladığını ve zaman içinde değişip değişmediğini gözlemleyin,
- Gerekiyorsa çocuğun öğretmenini, bakıcısını v.s. durum hakkında bilgilendirin,
- Bir psikolog, pedagog ya da çocuk psikiyatri merkezi başvurusu yaapmak için geç kalmayın.
Çocuğumun Psikolojisi Bozuk Mu?
Çocuğunuzla ilgili sizi endişelendiren davranışları onu farklı ortamlarda gözlemleyerek ve bir dizi soruya yanıt vererek anlamlandırabilirsiniz. Bu durum tabi ki bir ruh sağlığı uzmanı tarafından yapılan tanısal değerlendirmenin yerini tutmaz. Bu nedenle çocuğunuzda psikolojisi bozuk çocuğun belirtileri gözlemleniyorsa vakit kaybetmeden bir uzmana danışmanız tavsiye edilir.
Çocuğunuzun psikolojik sağlığı ile ilgili değerlendirme yaparken eşten dosttan duyulan kulaktan dolma haberler, bilimsel olmayan internet sitelerinde yer alan çeşitli bilgiler yerine; çocuk psikolojisi ile ilgili yazılmış bilimsel kitap, makale, yayın ve ruh sağlığı uzmanlarının yaptığı konuşmalardan beslenmek daha sağlıklı olacaktır.
Bununla birlikte çocuğunuzda sürekli devam eden; tırnak yeme, alt ıslatma, parmaklarının derisini soyma, tikler, uyku ve beslenme bozuklukları, içine kapanma gibi sorunlar baş gösterdiyse bu davranışların nedenlerini araştırmalı ve vakit kaybetmeden bir uzmana danışmalısınız.