Triple P-Pozitif Anne Babalık Programı
Çocuk yetiştirmek çoğu zaman kolay değildir. Ailemiz için en iyisini isteriz: daha mutlu ve sorumluluk sahibi çocuklar ve daha sakin, uyumlu, eğlenceli bir aile hayatı. Ancak çocuklarımızla ilişkide bazen kendimizi sıkışmış hissederiz. Bu durumlarda bağırma, tehdit, vurma ya da çaresizce boyun eğme gibi olumsuz anne babalık tutumları sık olarak uygulanabilmektedir.
Triple P: Pozitif Anne Babalık Programı nedir?
Triple P anne babaların çocuk yetiştirmedeki bilgi, beceri ve kendilerine güvenlerini arttırmayı ve çocuk ve ergenlerdeki duygusal ve davranışsal sorunları azaltmayı hedefleyen, etkinliği yüzlerce bilimsel çalışma ile gösterilmiş bir tedavi yaklaşımıdır.
Triple P Programları Avustralya’da Queensland Üniversitesi’nde Prof. Matt Sanders ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş, 35 yılı aşkın bir süredir 20’den fazla dile çevrilmiş, 37’den fazla ülkede uygulanmış ve 4 milyondan fazla çocuğun ailesine ulaşmıştır.
Triple P’nin farklı kültürlerde, sosyo-ekonomik gruplarda ve aile yapılarındaki başarısı 478 akademik kuruluş ve 30 ülkeden araştırmacılar tarafından yayınlanan 830’dan fazla makale ile kanıtlanmıştır*
Çalışmalara genel olarak bakıldığında program sonunda ve takip eden yıllar içinde çocuk ve ergenlerdeki davranışsal ve duygusal sorunların azaldığı ve kendilerine güvende artış olduğu gösterilmiştir. Ayrıca ebeveynlerin stres ve depresyon düzeylerinde, evlilik çatışmalarında, çocuklarına olumsuz davranışlarında azalma olduğu; ebeveynlik becerilerinin arttığı ve çocuk yetiştirmede kendilerine daha fazla güvenir hale geldikleri bulunmuştur. Tüm bu gelişmeler neticesinde ebeveyn-çocuk ilişkisinde olumlu değişiklikler ortaya çıktığı görülmüştür**
Triple P farklı kültürlere ve aile yapılarına uygun mudur?
Triple P anne babaları (ya da çocuğun bakımıyla ilgilenen diğer erişkinleri) çocuk yetiştirmeyle ilgili bilgilendirir, ebeveynlikle ilgili bir takım beceriler kazandırır ve bu becerileri günlük hayatta karşılaştıkları sorunları çözmek için kullanmaları konusunda yönlendirir. Program ile çocuk yetiştirme ve problem davranışla baş etmede eğiticiye ya da başka bir uzmana bağımlı olmadan, kendi kendine yeten anne babaları ortaya çıkarmayı hedefler. Triple P tek tip bir aile oluşturmaya çalışmaz: çocuk yetiştirmeyle ilgili bilimsel ve evrensel gerçeklere vurgu yaparken bir yandan da kültüre ve aileye özgü farklılıklara uygun bir çerçeve sunar.
Triple P’nin Türk toplumunda da etkili olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış mıdır?
Evet. Programın Türkiye’deki etkililiği ve başarısı Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından yürütülen değerlendirme çalışmasıyla kanıtlanmıştır. Ayrıca takip eden çalışmalar Triple-P programının okul öncesi, okul ve ergenlik dönemindeki çocuklarda davranım bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite, ev içi şiddet gibi durumlarda problemli davranışları azalttığı, anne baba tutumlarını ve ebeveynlerin ruh sağlığı düzeyini olumlu biçimde etkilediğini göstermektedir***
Triple P ile kazandırılması hedeflenen temel ebeveynlik becerileri nelerdir?
- Çocukla iyi bir ilişki kurmak
- Çocuğun olumlu davranışını teşvik etme
- Çocuğa yeni beceri ve davranışlar öğretmek
- Anne babanın problemli davranışı yönetebilmesi
Triple P nasıl uygulanır?
Triple P tek tek ailelerde ya da aile gruplarında uygulanabilir. Programa genel olarak ebeveylerin birlikte katılımı önerilir. Ancak çeşitli sebeplerle ebeveynlerden biri katılabilir ya da çocuğun birlikte uzun zaman geçirdiği bakıcı, büyükanne, büyükbaba gibi erişkinler de uygulamaya dahil edilebilir.
Program her biri 90-120 dakikalık 5 seans ve 15-30 dakikalık 3 telefon görüşmesinden oluşur. İlk 4 oturum haftada 1 ebeveynlerle bir araya gelinerek uygulanır. Beşinci, 6. ve 7. haftada telefon görüşmeleriyle takip yapılır ve en son 8. haftada yüz yüze görüşme ile program sonlandırılır. Programda sıkıcı, didaktik bir öğretimden ziyade videolar ve uygulama kitapçığı ile desteklenerek, interaktif ve uygulamaya dönük bir eğitim uygulanır.
Kliniğimizde Triple P programı farklı yaş gruplarına uygun bir biçimde (çocuk: 3-12 yaş ve ergen: 13-18) ebeveynlere yönelik iki ayrı program halinde uygulanmaktadır. Programı çocuk ve ergenlerde uygulayabilmek için Doç. Dr. Taner Güvenir’den gerekli eğitimleri tamamlayan Klinik Psikolog Tuğçe Çapraz uygulamaktadır. Şu dönem pandemi nedeniyle çoklu aile grupları yerine tek tek ailelerle yüz yüze ve talep eden aileler için online olarak uygulanmaktadır.
Kaynakça:
*Triple P ile ilgili bilimsel makalelere Triple P Evidence Base – Parenting and Family Support Centre – University of Queensland (uq.edu.au) adresinden ulaşabilirsiniz.
** UNODC, United Nations Office on Drugs and Crime (2009). Compilation of Evidence-Based Family Skills Training Programmes. United Nations Publications. Sales No. E.09.XI.8.
*** Türkiye’de gerçekleştirilen çalışmalar:
Arkan B, Güvenir T (2011) “Ebeveynlik Öğrenilebilir mi? Bir Olgu Sunumu,” Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 18: 135-144.
Öztürk Y, Özyurt, Akay A (2018): The effectsof the triple P-positive parenting programme on parenting, family functioning and symptomsof attention-deficit/hyperactivity disorder. A randomized controlled trial, Psychiatry and Clinical Psychopharmacology. 29:1-9.
Özyurt G, Dinsever Ç, Çaliskan Z, Evgin D (2018) Can positive parenting program (Triple P) be useful to prevent child maltreatment? Indian J Psychiatry. 60: 286-291.
Özbek A, Gencer O, Mustan AT (2019) Which parents dropout from an evidence-based parenting programme (Triple-P) at CAMHS? Comparison of programme-completing and dropout parents. Clin Child Psychol Psychiatry. 24: 144-157.
Arkan B (2019). Olumlu Annebabalık Eğitimi Programı’nın (Positive Parenting Program-Triple P) Ailenin Ruh Sağlığına Etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 32: 43-61.
Arkan B, Güvenir T, Ralph A, Day J (2020) The efficacy and acceptability of the Triple P: Positive Parenting Program with Turkish parents. J Child Adolesc Psychiatr Nurs. 33: 148-15.